“ANC die grootste misdaadsindikaat in SA”

Die Afrikaner 03 Maart 2023

Die voormalige president van TLU SA, mnr. Louis Meintjes, is in die verlede ‘n paar keer aangevat oor sy onomwonde stelling dat die ANC die grootste misdaadsindikaat in Suid-Afrika is.

Netso word die HNP steeds verkwalik as dié na die ANC verwys as ‘n “terroristebende”, met verwysing veral na die tyd toe hulle die Kerkstraatbom en ander bomme en landmyne laat afgaan het en daarmee onskuldige burgers van hul lewens ontneem het.

Dit wil nou egter voorkom of beide stellings nie sterk genoeg was nie, en dat die land met ‘n veel groter misdaadnes onder die vlerke van die ANC-bewind te doen het.

Etlike maande lank het oud-intelligensiepersoneel, wat die staat se diens verlaat het en nou private ondersoeke doen, al gekrap oor wat by Eskom aan die gang is.

Eskom se voormalige hoof, wat sy vrywillige bedanking aangekondig het toe hy geen ondersteuning van ANCpolitici gehad het nie en eerder deur hulle beskuldig is, het tydens ‘n televisie-onderhoud skokkende onthullings gemaak wat ANC-politici direk betrek. Alhoewel nog geen name genoem is nie, word Pravin Gordhan as verdagte betrek, en die vermoede is dat Cyril Ramaphosa ook daarvan weet, al ontken hy dit. Sy ontkennings is egter net so geloofwaardig as sy ontkennings rondom die Phala-Phalaskandaal, wat steeds onder die mat gevee word en net nie opgelos word nie.

Die ANC glo nou dat aanval die beste manier van verdediging is, deurdat hulle ‘n spertyd aan De Ruyter gestel het om bewyse te oorhandig aan die polisie, anders sal hulle hom strafregtelik laat vervolg.

Hierdie taktiek het waarskynlik voorheen direk bygedra tot De Ruyter se bedanking. Gwede Mantashe, minister van energiesake, het De Ruyter daarvan beskuldig dat hy Eskom wil gebruik om die regering te laat val. Waarskynlik was dit ook ‘n geval van aanval as die beste manier van verdediging. Toe De Ruyter geen ondersteuning van Ramaphosa gekry het nie, het hy eintlik geen keuse gehad as om te bedank nie. Hy was nog ordentlik genoeg om die spul nie aan te vat vir konstruktiewe ontslag nie, en hy het selfs aangebied om tot einde Maart te bly om “ANC die grootste misdaadsindikaat in SA” ‘n elegante oordrag na sy opvolger te verseker. Na sy televisie-onderhoud, het die Eskom-raad met hom vergader en is daar gesamentlik besluit dat hy ‘n maand vroeër sal klaarmaak.

Dit is nie seker of De Ruyter sy stellings op die televisie baseer op die intelligensie verslae waarna reeds verwys is. Die Daily Maverick se ondersoekende joernalis, Kevin Bloom, het egter van dié verslae onder oë gehad, en het gruwelike inligting daaruit gekry van ten minste vier misdaadkartelle wat binne Eskom werk en wat aankooppersoneel, sekuriteitspersoneel en ander betrek. Dit vertel die verhaal van geld wat betaal word vir goedere wat nie bestaan nie, en waar daar soveel rekenkundige ingenieurswese toegepas word dat selfs ‘n forensiese oudit dit moeilik sal opspoor. Daar word ook beweer dat politici en senior polisie-offisiere betrokke is.

Die September-intelligensieverslag meld die volgende: “Die betrokkenheid van hooggeplaaste politieke akteurs bly uiters moeilik om op te spoor. Dit is hoofsaaklik omdat niks op skrif gestel word nie, en kommunikasie deur derde partye gedoen word, wat alle direkte verbindings uitsny. Verskeie onafhanklike bronne suggereer egter soortgelyke spore van betrokkenheid deur [die ‘territoriale heerser’], naamlik:

“Hy beheer mense hoog in die kragstasies om kontrakte vir sy vriende en familie goed te keur.

“Hy oefen ferm beheer uit oor kontrakte wat vir verskeie tipes departemente in Mpumalanga-provinsie toegeken word.

“Hy beheer ook senior amptenare in die provinsie, soos polisie- en verkeerspolisiehoofde, stadsrade en ander plaaslike owerheidsvlakke.

“Inligting dui daarop dat kontrakbegunstigdes [hom] terug-betalings in kontant betaal vir tenders wat toegeken is weens sy invloed. Gerugte is dat hy van sy geld in JoJo-watertenks wegsteek.” (Dit klink soortgelyk aan geld wat in matrasse weggesteek word op Phala-Phala. Red.)

Verder word daar melding gemaak van polisielede wat betrokke is. Dit sluit in twee generaals, drie brigadiers, een oud-brigadier, een kolonel, twee kapteins, een luitenant, een adjudant-offisier en twee sersante.

In die Augustus-verslag word die volgende stelling gemaak: “[Die ‘territoriale heerser’ se] baie noue vertroueling is SAPD Brigadier X wat enige ondersoek na sy belange ondermyn of frustreer. Wanneer geld vervoer word, word Brigadier X ingelig, en hy verseker dat die voertuig wat die geld vervoer nie by ‘n padblokkade gestop word nie. As die voertuig gestop word, word ’n oproep na X gemaak, wie daarvoor sal sorg.” (Daily Maverick het die name verswyg. Red.)

Intussen het De Ruyter namens Eskom ‘n beantwoordende beëdigde verklaring afgelê in ‘n saak dat die United Democratic Movement en 18 ander in die Gautengse Hooggeregshof aanhangig gemaak het in saak nommer 2023/005779, waarin die applikante sekere antwoorde by Eskom wou hê.

Onder die opskrif KORRUPSIE, SABOTASIE EN ONWETTIGE INDUSTRIËLE OPTREDE op bl. 48 van De Ruyter se verklaring, gee hy ‘n diepgaande uiteensetting van waarmee Eskom te doen het. Onder die sub-opskrif “Sabotasie”, sê de Ruyter die volgende (en ons plaas die hele verdere onthullings van De Ruyter, met die paragraaf nommers daarby):

123. Korrupsie het ‘n diepgaande uitwerking op Eskom gehad. Die verslag wat deur die Geregtelike Kommissie van Ondersoek na Staatskaping, Bedrog en Korrupsie (“Staatskapingsverslag”) uitgereik is, het bevind dat “totaal R14,7 miljard van Eskom se kontrakte deur staatskaping aangetas is”. Die kumulatiewe finansiële impakop Eskom van staatskaping en korrupsie meer algemeen is moeilik om te kwantifiseer, maar dit sal waarskynlik aansienlik hoër wees as die bedrag van R14,7 miljard.
124. By wyse van voorbeeld van die verdoemende inhoud van die Staatskapingsverslag, het die Kommissie bevind dat:
     124,1. Die bewyse “het baie duidelik aan die lig gebring dat deel van die rede waarom sommige van die staatsbeheerde maatskappye so sleg gevaar het as wat hulle gedoen het en waarom sommige staatmaak op staatsondersteuning jaar in en jaar uit, is die kaliber van sommige van die mense wat as lede van die direksies van hierdie maatskappye aangestel word of wat hul hoof uitvoerende beamptes en hoof finansiële beamptes is”.
     124,2. ‘n Aanskoulike voorbeeld van die impak van korrupsie op beide Eskom se finansies en opwekkingskapasiteit is die onregmatige toekenning, in Maart 2015, van ‘n kontrak om steenkool aan Eskom se Majuba-kragstasie aan die Gupta-beheerde maatskappy, Tegeta Exploration and Resources (Edms) Bpk. (“Tegeta”). Ek het reeds daardie kontrak hierbo aangeraak. Ingevolge dié kontrak het Eskom Tegeta ongeveer R1,26 miljard betaal.
     124,3. Tegeta se steenkool het talle gehaltebeheertoetse gedruip voordat mnr Koko ingegryp het om te verseker dat dit positief gedraai is.
     124,4. Vir hierdie doel het die Kommissie verduidelik dat “[teenoor] sy bewerings van eiegeregtigheid, bewyse voor die Kommissie toon dat mnr. Koko, op Tegeta se versoek, die opskorting van die Tegeta Brakfontein-kontrak opgehef het, wat opgeskort is vir lewering Eskom met substandaard steenkool. Mnr. Koko het ook die bepalings van die kontrak verbreek deur steenkool van die Tegetabesit Brakfontein-myn laat in 2015 na Kendall-kragstasie te stuur, wat nie ‘n SANAS-geakkrediteerde laboratorium was nie, en ook nie ‘n onafhanklike laboratorium was nie, wat ‘n vereiste van die Steenkoolgehaltebestuur was – ’n standaardprosedure verbonde aan alle Eskom-steenkoolkontrakte,insluitend die Brakfontein-steenkoolvoorsieningsooreenkoms.”
     124,5. Die Staatskapingskommissie het ook bevind dat Eskom-amptenare ‘n prys met Tegeta beding het vir beide S4L (‘n bepaalde graad steenkool) en ‘n gemengde produk vir verskaffing aan die Majuba-kragstasie, al was die gemengde produk ongeskik vir daardie stasie. Daarbenewens, Tegeta se hulpbronskattings was onvoldoende om die hoeveelheid benodig vir die Majuba-kragstasie te volhou oor die leeftyd van die kontrak.
     124,6. Tegeta het dus die Majuba-kragstasie van buitespesifikasie steenkool voorsien en van Oktober 2016 tot September 2017 het dit Eskom met sowat 265 000 ton steenkool ondervoorsien. Gevolglik het Majuba se steenkoolvoorraad op ‘n tyd onder 10 dae gedaal, terwyl dit 40 dae se waarde geverg het om voorsieningsekerheid te handhaaf. Dit het kragtoevoer vanaf die stasie in gevaar gestel.
     124,7. Boonop het mnr Koko en mnr Molefe, saam met verskeie ander Eskom-amptenare, saamgespan om te verseker dat Tegeta op 10 Desember 2015 Optimum Coal Holdings Ltd (“OCH”) van Glencore verkry het.
     124,8. Die Eskom-direksie het onder meer op 9 Desember 2015, die dag voordat Tegeta die betrokke verkoop van aandele-ooreenkoms met Glencore gesluit het, ‘n vooruitbetaling van R1,6 miljard aan Optimum Coal Mine (“OCM”), ‘n filiaal van OCH, na bewering goedgekeur. vir die verskaffing van steenkool aan Eskom se Hendrinakragstasie. ‘n Dag later is hierdie betaling as ‘n waarborg herklassifiseer. Die Eskom-direksie het op 11 April 2016 die betaling van ’n verdere bedrag van R659 miljoen aan Tegeta goedgekeur, na bewering vir die verskaffing van steenkool aan Eskom se Arnot-kragstasie.
     124,9. Hierdie transaksies was egter ‘n bedrogspul aangesien beide die R1,68 miljard-waarborg en verdere R659 miljoen-betaling deur Tegeta gebruik is om die koopprys vir OCH te betaal. Die kommissie het dus tot die gevolgtrekking gekom dat hierdie betalings “met die enkele doel gemaak is om te verseker dat die Guptas se transaksie ingevolge waarvan hulle die Glencore-steenkoolbelange verkry het, nie deurgeval het weens gebrek aan finansiering aan die kant van die Guptas nie”.
125. Die Kommissie het onder andere aanbeveel dat die Nasionale Vervolgingsgesag kriminele vervolging van mnr. Koko en mnr. Molefe, en verskeie ander Eskomamptenare vir hul betrokkenheid by talle staatskapingsaangeleenthede, oorweeg.
126. Om te verhoed dat hierdie vraestelle oorlaai word, heg ek slegs die relevante dele van die Staatskapingverslag aan as aanhangsel “AA16”, “AA17”, “AA18”, “AA19”.
127. Voormalige hoof uitvoerende beamptes, mnr. Koko en mnr. Molefe, is sedertdien aangekla ten opsigte van bevindings wat in die staatskapingsverslag gemaak is. Hierdie individue word ook vervolg vir die verhaal van verliese wat Eskom gely het weens hul betrokkenheid by staatskaping en korrupte aktiwiteite.
128. Korrupsie het Eskom se finansiële posisie, direksie en bestuurstrukture in die gedrang gebring; sy steenkoolvoorsieningsekerheid verminder het; sy kragstasies gedegradeer het deur die gebruik van steenkool wat buitespesifikasie is; en daardeur sy opwekkingskapasiteit negatief beïnvloed het.
129. In onlangse jare het Eskom ook ongekende vlakke van sabotasie, misdadigheid en onwettige nywerheidsoptrede ervaar, wat sy bedrywighede aansienlik benadeel het.
130. Tutuka verskaf ‘n besonder aanskoulike voorbeeld. Ten spyte daarvan dat dit een van Eskom se nuutste kragstasies is, werk dit tans teen ‘n EAF van tussen 15% en 17% (‘n skerp daling van 30% in die 2022-boekjaar). Soos ek op 24 Januarie 2023 aan SCOPA verduidelik het (waarvan die notule as aanhangsel “AA9” aangeheg is), moet die Tutuka-stasiebestuurder tans ‘n koeëlvaste baadjie dra wanneer hy deur die stasies stap en moet hy deur twee lyfwagte vergesel word. Sy vrou en kinders moet ook vergesel word deur lyfwagte, alles as gevolg van dreigemente wat op sy lewe gemaak is. Tutuka se onderprestasie het natuurlik verskeie oorsake. Maar onaanvaarbare vlakke van misdadigheid wat Tutuka teister, is ongetwyfeld ‘n beduidende bydraer tot sy onaanvaarbare lae EAF.
131. Tutuka is nie ‘n geïsoleerde voorbeeld nie. Eskom bestee ongeveer R3,2 miljard per jaar aan private sekuriteit weens die volgehoue sabotasie en misdadigheid wat hy en sy personeel ervaar het.
132. In ‘n aantal gevalle is dit duidelik dat skade aan Eskom-eiendom en -bedrywighede opsetlik plaasgevind het. Dit is nie altyd die geval nie, maar die blote aantal onverklaarbare voorvalle van skade aan Eskom se eiendom, tesame met die aansienlike aantal waarin die bedoeling duidelik is, bevestig oorweldigend dat Eskom ‘n volgehoue sabotasieveldtog beleef het. Byvoorbeeld:
     132,1. Op 18 Desember 2019 het Majuba se oorlandse steenkoolvervoerband aan die brand geslaan. Daaropvolgende ondersoek het aan die lig gebring dat twee kleppe wat watervloei na ‘n brandonderdrukkingstelsel op die vervoerband beheer, afgeskakel is voordat die brand uitgebreek het. Daar was geen rekord van enige goedkeuring vir die afsluiting van die kleppe nie. As gevolg van hierdie brand moes Eskom steenkool per vragmotor na Majuba vervoer teen ‘n benaderde koste van sowat R100 miljoen per jaar.
     132,2. Op 17 November 2021 is ’n pyloon wat kraglyne na Lethabo se oorland-steenkoolvervoerband dra, afgesny, wat veroorsaak het dat die pyloon ineengestort het en die vervoerband ophou funksioneer het. Dit het 9 uur geneem om die steenkoolvoorrade na Lethabo te herlei. Eskom het ‘n hele onderbreking van Lethabo se 3 558 MW se opwekkingskapasiteit nougeset vermy wat die land van fase 4 na fase 6 beurtkrag sou verskuif het.
     132,3. In Mei 2022 het Eskom se bedryfshoof, Jan Oberholzer, ‘n bomdreigement ontvang.
     132,4. Op 22 Junie 2022 is ‘n verlengkoord in Matimba se eenheid 2-transformator laat val. Al drie Matimba se verkoelingseenhede het gevolglik gesluit. Drie eenhede wat op hierdie manier by Matimba, een van Eskom se beste presterende kragstasies, struikel, was ongekend.
     132,5. Op dieselfde dag het ‘n eenheid by Kendal en twee eenhede by Matla onklaar geraak. Kumulatief het hierdie voorvalle opwekkingskapasiteit met 2 400 MW verminder.
     132,6. Op 28 Junie 2022 het onwettige nywerheidsoptrede by verskeie van Eskom se kragsentrales sy bedrywighede onderbreek, en 10 opwekkingseenhede laat uitskakel. Gevolglik is die land van fase 4 na fase 6 beurtkrag verskuif.
     132,7. Op 10 November 2022 het ‘n kontrakteur by Camden die laer-olieprop van die stasie se laer verwyder, wat veroorsaak het dat oliebranders herhaaldelik struikel, wat gelei het tot ’n onderbreking van Camden Eenheid 4. Die kontrakteur het later erken dat dit ‘n opsetlike sabotasiedaad was.
     132,8. Op 12 Desember 2022 is ek met sianied vergiftig.
     132,9. Eskom het meer as 25 arrestasies aangeteken vir sake van sabotasie wat verband hou met aanlegpeutery en diefstal van diesel en brandstofolie.
     132,10. Op 16 Desember 2022, aangesien Eskom onder byna konstante beleg was, het die President Suid-Afrikaanse Nasionale Verdedigingssoldate na vier van Eskom se kragstasies ontplooi.
133. Ek heg as bylaes “AA20”, “AA21”, “AA22”, “AA23”,
     “AA24”, “AA25”, “AA26”, “AA27” en “AA28” nuusberig oor hierdie voorvalle aan.
134. Die applikante beskryf nietemin sabotasie en misdadigheid by Eskom as “‘n oordrewe risiko”. Met respek, dit is ‘n oningeligte voorlegging wat heeltemal verkeerd is.
     • Tot sover De Ruyter se beëdigde verklaring. Die feit dat hy van al hierdie sake weet, maak van hom ‘n teiken van daardie selfde misdaad kartelle, wat selfs spog met moordbendes. Geen wonder nie dat De Ruyter dit oorweeg om ter wille van sy eie veiligheid ‘n tyd lank na die buiteland te gaan saam met sy gesin.
     • Waarskynlik is al hierdie openbarings net die oortjies van die seekoei en word verwag dat nog baie oopgevlek gaan word. Intussen sukkel Ramaphosa nog om sy kabinet te herstruktureer, maar hy sal waarskynlik nou verplig word nadat sy adjunk-president Mabuza bedank het. Dit sal interessant wees om te sien watter van sy kaders nadergetrek gaan word, en of hy die moed het om nuttelose en korrupte ministers af te dank.